Drodzy rodzice!
Pierwsze dni nowego roku szkolnego już za pasem. Państwa dzieci zdążyły zapoznać się ze szkołą, nauczycielami, kolegami oraz koleżankami.
Jeżeli w tym czasie zauważyli Państwo, że Wasze dziecko zaczęło przejawiać dziwne zachowania związane z pójściem do szkoły, lęk w stosunku do nowo poznanych rówieśników oraz jeśli wystąpią objawy somatyczne być może warto się zastanowić czy Wasze dziecko nie cierpi z powodu fobii szkolnej.
Fobia szkolna jest to rodzaj silnego lęku przeżywanego przez dzieci i młodzież w związku z ich edukacją szkolną. Uczniowie dotknięci fobią szkolną:
-na ogół lubią szkołę i zwykle pragną do niej uczęszczać, ale nie są w stanie, gdyż odczuwają lęk, rozpacz, niepokój i panikę przed pójściem do szkoły;
-przejmują się sprawami dotyczącymi nauki i rodziców, często są to uczniowie mający dobre oceny, lubiące czytać i bardzo skrupulatne w odrabianiu lekcji;
-cierpią na dolegliwości zdrowotne w obliczu konieczności uczestniczenia w zajęciach szkolnych;
-są skłonne do manipulacji;
-niechętnie opuszczają dom, rodziców;
-wymyślają różne powody, dla których nie powinni być w szkole (np. nauczyciel jest niesprawiedliwy, uczniowie z klasy go nie lubią);
-nie wykazują problemów związanych z zachowaniami aspołecznymi.
Na co powinni zwrócić uwagę rodzice w domu?
Charakterystyczne symptomy fobii szkolnej możliwe do uchwycenia przez rodziców w domu:
-objawy somatyczne: nudności, wymioty, biegunka, gwałtowne bóle brzucha, głowy, serca, kończyn, ataki astmy, zawroty głowy, podwyższona temperatura ciała, omdlenia, czasem odmowa jedzenia, dławienie się jedzeniem, zakłócenia mowy, uporczywy szloch- objawy te najbardziej nasilone są rano, przed wyjściem do szkoły i dość szybko ustępują, gdy tylko dziecko uzyska pewność, że rodzice pozwolą zostać w domu;
-niepewność, napięcie, niepokój, rozdrażnienie, które wywołuje nawet już samo wspomnienie szkoły;
-gwałtowny sprzeciw, płacz, histeria, gdy opiekunowie mimo występujących objawów somatycznych nakazują wyjście z domu, często dziecko podaje wówczas szereg przeszkód i argumentów z powodu, których absolutnie nie może pójść do szkoły
-brak jakichkolwiek dolegliwości, gdy dziecko nie realizuje obowiązku szkolnego (ferie, wakacje);
-trudności z koncentracją uwagi podczas wykonywania różnorodnych zadań;
-bezsenność;
-brak wiary dziecka we własne możliwości i niska samoocena;
-nadmierne przejmowanie się sprawami nauki;
-depresja.
JAK POMÓC? – wskazówki dla rodziców
-ważna jest obserwacja, słuchanie dziecka oraz rozpoznanie czynników wywołujących jego lęk i obawy;
-konieczne jest zadbanie o zdrowy klimat w domu, otoczenie dziecka atmosferą serdeczności i miłości oraz stworzenie warunków sprzyjających zaspokojeniu potrzeby odprężenia i bezpieczeństwa;
-ważna jest konsekwencja w postępowaniu- rodzice muszą mobilizować dziecko do podjęcia obowiązków szkolnych, nawet w przypadku dużego oporu (powinni utwierdzać dziecko w przekonaniu, że korzystniejsze jest pójście do szkoły niż opuszczanie zajęć);
-jeśli dziecko ma objawy somatyczne (np. bóle brzucha, wymioty) ostatecznie warto zdać się na decyzję lekarza. Jeśli lekarz orzeknie, że dziecko może uczestniczyć w lekcjach, rodzic nie powinien wdawać się w dyskusje nad porannymi przypadłościami, lecz zdecydowanym tonem wysłać dziecko na zajęcia;
-o frustracji, lękach dziecka i oczekiwaniach wobec szkoły należy rozmawiać, kiedy tylko dziecko czuje taką potrzebę, ale nie rano tuż przed wyjściem do szkoły;
-rodzic powinien „wzmacniać” każdy dzień obecności w szkole poprzez np. przytulenie, serdeczny wyraz twarzy, pochwałę, gratulacje na pewno będą zachętą do podejmowania kolejnych wysiłków;
-pozostanie dziecka w domu nigdy nie może okazać się atrakcyjniejsze niż pójście do szkoły (można wprowadzić zasadę, że dziecko gdy zostaje w domu i tak opracowuje materiał zgodny z planem lekcji)
-stosowanie domowych form terapii na pewno sprzyjać będzie rozładowaniu napięć dziecka- przydatne mogą okazać się tu wspólne rodzinne rozmowy, gry, wyjazdy.
JAKICH BŁĘDÓW UNIKAĆ: Najczęstsze błędy wobec ucznia z objawami fobii szkolnej, popełniane przez środowisko wychowawcze:
-surowość wobec dziecka i zbyt wysokie wymagania;
-karanie za problemy;
-obrażanie, zarzucanie lenistwa;
-zmiana szkoły, szczególnie gdy rodzice nie mogą nawiązać konstruktywnego kontaktu z nauczycielami i w szkole upatrują przyczyny niechęci dziecka (przejściowo objawy mogą zniknąć, dziecko wycisza się, jednak po pewnym czasie, zazwyczaj następuje nawrót problemów);
-zatrzymanie dziecka w domu, aby ulżyć mu w problemach ( takie postępowanie wywołuje często skutek odwrotny, dziecko zaczyna coraz bardziej się obawiać szkoły i nie ma szans na przełamywanie oporów);
-podejrzewanie lekceważenia obowiązków szkolnych, mimo że dziecko z fobią jest nierzadko dobrym i pracowitym uczniem
-obarczanie za problemy dziecka szkoły przez rodziców lub odwrotnie- zrzucanie winy na rodziców przez nauczycieli, choć najczęściej fobię powoduje wiele czynników;
-nieuwzględnianie konieczności skorzystania z porady specjalistów (np. psychologa, pedagoga, psychiatry)
Z wyrazami szacunku
mgr Marta Kołakowska
psycholog szkolny